O prądzie strumieniowym słów kilka
W kilku komentarzach dotyczących warunków pogodowych pojawiła się informacja, że w wyniku oddziaływania prądu strumieniowego nastąpi znaczne ocieplenie w Polsce. Z uwagi, że to stwierdzenie nie jest w pełni prawidłowe, postanowiliśmy w krótki sposób wyjaśnić, jaka jest rola prądu strumieniowego na warunki synoptyczne.
Prąd strumieniowy jest to silny wiatr wiejący na dużej wysokości względem ziemi (zwykle na wysokości około 9km) występujący lokalnie. Strefa wiatru nie jest zbyt szeroka, wiatr wieje zwykle z kierunków zachodnich (tutaj jest związek z kierunkiem obracania się ziemi).
Powstawanie prądu strumieniowego jest związane ze spotkaniem się dwóch mas powietrza o różnej temperaturze. Powietrze ciepłe jest lekkie i zajmuje większą objętość (wysokość), powietrze zimne jest cięższe, zajmuje mniejszą objętość. Taki stan z punktu widzenia zasad meteorologii dynamicznej jest niestabilny, w celu uzyskania równowagi w takich warunkach powstaje wiatr, zwany właśnie prądem strumieniowym.
Ścieranie się mas powietrza o różnej temperaturze jest naturalnym procesem związanym typowo przez różne warunki ogrzewania ziemi przez słońce. Na północy kuli ziemskiej dociera znacznie mniejsza energia pochodząca od słońca, stąd powietrze jest chłodniejsze. Z związku z tym prąd strumieniowy jest zjawiskiem stałym, jednakże szybkość i lokalizacja często się zmienia. Wynika to z faktu, że masy powietrze nie mają stałej temperatury i stałej lokalizacji.
Jak widać z mapy szybkość prądu nie jest stała (chodzi o strefę w kolorze żółtym – główny nurt strumienia), występują miejsca gdzie szybkość wiatru jest większa (żółta) oraz mniejsza (zielona).
Teraz całą sytuację można przyrównać do nurtu rzeki:
https://www.youtube.com/watch?v=_ofIdFx9YnI
Niestabilność prędkości głównego nurtu wywołuje wiry, dlatego że występują różnice prędkości między prądem a strefą gdzie go nie ma. Takie same wiry występują w atmosferze, stąd powstają warunki do powstawania niżów i wyżów.
Czyli prąd strumieniowy przyczynia się do zmian cyrkulacji. Może powodować powstawanie lub pogłębianie się niżów oraz tak samo wpływać na układy wyżowe. Zarówno układy niżowe i wyżowe wpływają na przepływ powietrza. Wywołują adwekcję zarówno zimnego jak i ciepłego powietrza. Zmienia się, więc strefa „spotkań” zimnego i ciepłego powietrza. To wpływa wtórnie z kolei na lokalizację i szybkość prądu strumieniowego. Widać, więc silną zależność sprzężenia zwrotnego. Prąd strumieniowy wpływa na układy baryczne, które wpływają na prąd strumieniowy. Oczywiście na układy baryczne wpływa także przepływ powietrza analizując pole geopotencjału. Widać, więc że proces jest bardzo skomplikowany i jest ze sobą powiązany.
Podsumowując, prąd strumieniowy nie wpływa bezpośrednio na przepływ powietrza w strefie przy ziemi, jest tylko jednym z elementów tego procesu.